انواع نماهای خارجی متداول شامل دیوار پرده‌ای، دیوار نما و نمای مهار شده به دیوار میان قابی هستند که هر کدام می‌توانند به صورت مهار شده یا چسبانده شده اجرا شوند. اصطلاح نمای پوشش یک واژه کلی است که به تمامی نماهای دیوار خارجی اطلاق میشود.
دیوار پرده‌ای (Curtain wall)
انواع نماهای خارجی متداول شامل دیوار پرده‌ای، دیوار نما و نمای مهار شده به دیوار میان قابی هستند که هر کدام می‌توانند به صورت مهار شده یا چسبانده شده اجرا شوند. اصطلاح نمای پوشش یک واژه کلی است که به تمامی نماهای دیوار خارجی اطلاق میشود.
دیوار پرده‌ای، دارای قاب سازه‌ای جداگانه است که مستقیماً به آن متصل شده و مجموعه به مانند یک پرده روی سطح خارجی ساختمان را می‌پوشاند. در یک دیوار پرده‌ای، بارهای ناشی از وزن نما، باد و زلزله مستقیماً از دیوار به قاب سازه‌ای منتقل میشود.
به طور معمول حداقل ۵۰ میلی متر فاصله بین دیوار پرده‌ای و قاب سازه‌ای درنظر گرفته میشود. این فاصله برای تطابق بی‌نظمی‌های ابعادی غیرقابل پیش بینی در قاب است. نمونه‌ای از دیوارهای پرده‌ای، دیوار پرده‌ای شیشه-آلومینیوم است. دیوارهای پرده‌ای غیرشفاف شامل پانل‌های بتنی پیش ساخته، پانل‌های مسلح شده با الیاف شیشه، پانل‌های فلزی و نظایر آن است. در دیوارهای پرده‌ای غیرشفاف ممکن است به منظور فراهم کردن امکان نازك کاری دیوار داخلی، افزودن عایق حرارتی، برق کاری و عبور لوله‌های تاسیساتی در داخل دیوار، یک دیوار پشتیبان اضافه شود.
از آنجاکه دیوار پرده‌ای مستقیماً به قاب سازه‌ای متصل است، بار باد را به قاب و در نتیجه به تیر و ستون منتقل کرده و لذا در برابر بار باد مقاومت می‌کند. در این حالت به دیوار پشتیبان (در صورت وجود) هیچ بار بادی وارد نمی‌شود.
دیوار نما (Veneer wall)
این نوع نما مشابه دیوار پرده‌ای غیرشفاف است. دیوار نما می‌تواند در سازه‌های قابی و سازه‌های دیوار باربر استفاده شود. در این نوع نما وجود یک دیوار پشتیبان اجباری است. بارهای وارد بر دیوار نما به دیوار پشتیبان منتقل میشود.
دیوار پشتیبان بارها را به قاب سازه‌ای ساختمان منتقل می‌کند. دیوار نما به دو نوع مهار شده و چسبانده شده تقسیم میشود. در نمای مهار شده، مهار، نما را به سازه پشتیبان متصل می‌کند. بنابراین علاوه بر انتقال و تحمل بار ثقلی نما، این مهار باید بارهای باد و زلزله را از نما به دیوار پشتیبان انتقال دهد. دیوار نمای مهار شده، عموماً با یک فضای خالی ۵۰ میلی متری بین نما و دیوار پشتیبان به صورت یک دیوار زه کش طراحی میشود.
در نمای چسبانده شده، نما به دیوار پشتیبان چسبانده میشود. در این حالت حتماً باید نما با المان مناسب برای تحمل بارهای لرزه‌ای به دیوار پشتیبان مهار شود و چسباندن تنها به منظور انتقال بارهای ثقلی است.
نماهای مهارشده به میان قاب (Infill wall)
نمای خارجی مهار شده به میان قاب (دیوار غیر باربر) قرار گرفته در فضای بین تیر و ستون در فضای خالی بین تیرها و ستون‌ها قرار می‌گیرد و در این حالت قاب سازه‌ای در معرض دید قرار دارد. نمای مهار شده به میان قاب، تنها در سازه‌های قابی استفاده میشود و به دو صورت مهار شده و چسبانده شده طراحی میشود.
در سازه‌هایی که چنین سیستم نمایی دارند، به دلیل پائین بودن مقادیر مقاومت حرارتی قاب سازه‌ای بتنی یا فولادی، مشکل عایق بندی حرارتی وجود داشته و انتقال حرارت از طریق تیر و ستون انجام میشود. با توجه به اینکه در دیوار پرده‌ای و دیوار نما، قاب سازه‌ای ساختمان پوشانده میشود، می‌توان کارایی حرارتی بالاتری بدست آورد. از لحاظ لرزه‌ای جزییات این نوع نما ساده‌تر از سایر انواع نما است.
انواع نماهای متداول از نظر مصالح
نماها بر اساس مصالح به کار رفته در آنها به انواع زیر تقسیم می‌شوند.
نمای سنگی
سنگ، جسم جامد طبیعی است که از ترکیب یک یا چند نوع کانی تشکیل شده است. سنگ‌های ساختمانی طبیعی به دلیل زیبایی ظاهری و هزینه نگهداری پایین، یکی از رایج ترین مصالح ساختمانی مورد استفاده در نمای ساختمان‌ها به شمار می‌روند.
غالباً از سنگ گرانیت، سنگ آهک، تراورتن، ماسه سنگ، سنگ لوح، ماربل و کوارتزیت برای نماسازی استفاده میشود. سنگ‌های نما از نظر کیفیت کلی باید سالم، بادوام و خوش ظاهر بوده و در هنگام انتخاب باید به دوام و پایداری در برابر عوامل جوی، تغییرات ابعادی، مقاومت فشاری، تخلخل، پایداری در برابر نمک‌های محلول و بخارات شیمیایی که احتمال می‌رود سنگ در معرض آن قرار گیرد توجه شود. در صورت اجرای صحیح و اصولی، سنگ‌ها از دوام بالایی برخوردار هستند. انتخاب سنگ مناسب، مشخص نمودن روش استخراج و ساخت، طراحی شیوه اتصال و نصب صحیح تمام اجزا سبب افزایش مزایای استفاده از سنگ میشود.
وزن سنگ در مقایسه با سایر انواع نما بیشتر است که باعث میشود نیروی زلزله بیشتری به آن وارد شود و این مسأله در صورت مهار نامناسب باعث جدا شدن سنگ از سطح نما و سقوط آن تحت اثر نیروی زلزله میشود.
سنگ‌های مصنوعی در مقایسه با سنگ طبیعی وزن کمتری داشته و از ترکیب مجدد سنگ‌های طبیعی با مواد افزودنی دیگر به دست می‌آیند. موادی که برای خط تولید سنگ‌های مصنوعی به کار می‌روند طوری انتخاب می‌شوند که برای نما نیز قابل استفاده باشد. سنگ‌های مصنوعی از ترکیب سیمان یا رزین، رس‌ها، آگرگات‌های سنگ‌های ضایعاتی و خاك‌های سبک وزن ساخته می‌شوند. رنگدانه‌ها یا اکسید آهن، رنگ مورد نظر را به این سنگ‌ها می‌دهد. ترکیبی که از این راه به دست می‌آید در قالب‌هایی ریخته میشود که دارای نقش و نگارهای سنگ‌های طبیعی بوده و به این سنگ‌ها جلوه‌ای طبیعی می‌دهد.
برای مطالعات بیشتر در این مورد، الزامات طراحی و اجرای نمای سنگی را بخوانید.
نمای آجری
آجر یکی از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی شناخته شده است. آجر سنگی است مصنوعی که در سه نوع رسی، ماسه آهکی و بتنی ساخته میشود. نوع رسی آجر از پختن خشت (گل شکل داده شده) و نوع ماسه آهکی آن از عمل آوردن خشت ماسه آهکی که از فشردن مخلوط همگن ماسه سیلیسی و آهک در قالب ساخته میشود با بخار تحت فشار زیاد بدست می‌آید. آجرهای بتنی همانند بلوك‌های سیمانی تهیه می‌شوند.
آجر در شکل های گوناگون تولید شده و در نماسازی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. نماهای آجری به علت دوام زیاد، تطبیق پذیری، صرفه اقتصادی، مقاومت در برابر آتش و ظاهر زیبا مورد توجه‌اند. علاوه بر این نماهای آجر نیاز کمی به نگهداری و تعمیر دارند و برای ساختمان‌هایی با ارتفاع‌های مختلف قابل استفاده‌اند.
برای مطالعات بیشتر در این مورد، الزامات طراحی و اجرای نمای آجری را بخوانید.
نمای سیمانی
نمای سیمانی از متداول‌ترین نماها برای ساختمان‌های بلند مرتبه به حساب می‌آید. سه نوع نمای متداول پایه سیمانی عبارتند از.
نمای آستر سیمانی (Stucco)
اندود سیمان پرتلند می‌تواند هم برای سطوح داخلی و هم برای سطوح خارجی مورد استفاده قرار گیرد. غالب کاربرد اندود سیمان پرتلند به عنوان آستر نهایی دیوار خارجی است. اندود سیمان پرتلند خارجی به نام استاکو نامیده میشود.
نمای تخته سیمانی الیافی
صفحه‌های سیمانی الیافی صفحه‌های پیش ساخته‌ای هستند که دارای مواد چسباننده از نوع سیمانی یا کلسیم سیلیکات سنتزی هستند و در آنها از الیاف برای تقویت خصوصیات کششی و خمشی استفاده میشود. الیاف می‌توانند به صورت پراکنده تصادفی یا شبکه‌ای منظم در ماتریس سیمانی به کار گرفته شوند. ظاهر این صفحه‌ها می تواند خود رنگ (رنگ واقعی سیمان)، رنگ دار شده (به رنگ و فام دلخواه) و بافت‌دار (به طرح دلخواه) باشد.
نمای بتنی پیش ساخته
پانل‌های بتنی پیش ساخته برای تمامی شرایط آب و هوایی مناسب و قابل اجرا هستند ولی بیشتر در شرایط آب و هوایی سخت مورد استفاده قرار می‌گیرند چرا که استفاده از مصالح بنایی یا بتن درجا در آب و هوایی که خطر یخ زدگی وجود دارد به دلیل سرعت پایین عمل آوری سیمان پرتلند مشکل ساز است. استفاده از پانل‌های پیش ساخته باعث حذف نیاز به نصب داربست و افرایش امنیت کارگران می شود. همچنین با توجه به اینکه این پانل‌ها در محل‌های سر بسته و بدون اینکه شرایط آب و هوایی بر روند ساخت آنها تاثیری داشته باشد تولید می‌شوند دارای کیفیت بالا هستند.
پانل‌های بتنی پیش ساخته بطور کلی بیشتر در ساختمان‌هایی چون بیمارستان ها با ارتفاع متوسط تا بلند، آپارتمان‌ها، هتل‌ها، پارکینگ‌ها و ساختمان‌های تجاری به کار می‌روند.
برای مطالعات بیشتر در این مورد، الزامات طراحی و اجرای نمای سیمانی را بخوانید.
نمای سرامیکی
با توجه به قیمت بالای سنگ و باری که سنگ به ساختمان تحمیل می‌کند، در برخی کشورها استفاده از سرامیک به عنوان نمای ساختمان رواج قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده است. نمای سرامیک در مقایسه با سنگ، وزن کمتری دارد. نماهای سرامیکی به دو دسته تقسیم می‌شوند.
- نمای سرامیکی مهار شده یا خشک شامل نمای سرامیکی پرسلان و نمای سرامیک تهویه شونده (terra cotta)
- نمای سرامیکی چسبانده شده
برای مطالعات بیشتر در این مورد، الزامات طراحی و اجرای نمای سرامیکی را بخوانید.
نمای کامپوزیت فلزی
کامپوزیت‌ها از ترکیب دو یا چند ماده جداگانه تشکیل شده اند که ماده حاصل نسبت به هر کدام از اجزاء تشکیل دهنده استحکام و دوام بیشتری دارد. خواص کامپوزیت در مجموع از هرکدام از اجزاء تشکیل دهنده آن بهتر است و اجزاء مختلف، کارایی یکدیگر را بهبود می‌بخشند و این یکی از مزیت‌های کامپوزیت محسوب میشود. از متداول‌ترین نماهای کامپوزیت می‌توان به نمای کامپوزیت آلومینیومی، پانل‌های فلزی عایق بندی شده و نمای کامپوزیت پلی یورتان اشاره کرد.
از جمله بزرگترین مشکلات این نوع نما، از یک سو ورود محصولات بی کیفیت و فقدان دانش فنی کافی در خصوص کنترل کیفیت این نوع پانل برای نما و اجرای نامناسب توسط برخی افراد غیرمتخصص است. چسبیدن ذرات گرد و غبار بر سطح نمای ساختمان‌ها و تغییر رنگ از جمله مشکلات این نوع نما است. تمیز کردن نما مستلزم ایجاد داربست یا پیش بینی بالابرهای مخصوص جهت شستشو است.
نمای اتیکس
اتیکس (سیستم های عایق حرارتی خارجی) یک سیستم نمای خارجی است که از سه جز اصلی زیر تشکیل شده است.
- عایق: رایج ترین مواد برای عایق، فوم پلی استایرن منبسط شده و پشم معدنی تخته ای است. البته استفاده از عایق‌های دیگر نیز امکان پذیر است.
- مسلح کننده: به منظور مسلح کردن تخته‌های عایق یک لایه اندود به همراه مش مسلح کننده عمدتاً از الیاف شیشه به منظور جلوگیری از ایجاد ترك استفاده می شود.
- پوشش نهایی:برای پوشش نهایی، انواع اندود، چوب، سرامیک، آجر لعاب دار، فلز و موادی از این قبیل می‌تواند به کار رود.
برای مطالعات بیشتر در این مورد، الزامات طراحی و اجرای نمای کامپوزیتی را بخوانید.
نمای شیشه‌ای
استفاده از شیشه یا پلاستیک و هر نوع ماده شفاف یا نیمه شفاف در مقابل عبور نور در نمای خارجی ساختمان، نمای شیشه‌ای گفته میشود. این نوع نما امروزه به دلایل مختلفی از جمله سبکی و زیبایی در ساختمان‌های زیادی از جمله ساختمان‌های بلند در دنیا به کار می‌رود. این گونه نماها علاوه بر زیبایی امکان استفاده حداکثر از روشنایی روز را فراهم می‌نمایند. همچنین استفاده از انواع مختلف شیشه با قابلیت‌های مختلف سبب گسترش امکان استفاده از آنها در صنعت ساختمان شده است.
انواع شیشه‌های مورد استفاده در صنعت ساختمان را می‌توان بر اساس اجزا ترکیبی، روش ساخت و ویژگی‌های آن تقسیم بندی نمود. تمامی شیشه‌هایی که در ساختمان به کار می‌روند باید از ترکیب موادی ساخته شوند که ثبات ویژگی‌های شیشه در طول زمان را تضمین نمایند. به عبارتی باید نسبت به تابش خورشید مقاوم باشند یعنی تابش خورشید سبب خرابی آنها نشود و خواص طیفی آنها در مقابل اشعه‌های تابشی مستقیم و غیر مستقیم تغییر نکند.
نمای چوبی
ساختمان‌های با مصالح طبیعی دارای پتانسیل‌های زیادی برای گسترش می‌باشند. نمای چوبی به سادگی با سایر مصالح ترکیب میشود و امکان ساخت نماهای متنوع را فراهم می‌آورد. البته باید به میزان ذخایر منابع چوبی و جایگزینی آنها توجه داشت. چوب‌های نرم برای اغلب ساختمان‌ها به عنوان نمای خارجی استفاده می‌شوند. البته به کمک روش‌های نگهداری پیشرفته نمونه‌های کم دوام تر نیز می‌توانند برای کاربردهای نمای خارجی مورد استفاده قرار گیرند. عملیات حرارتی( نظیر ترمو چوب) و فرایندهای اصلاح چوب(Accoya) توانسته است قابلیت دوام محدوده وسیعی از نرم چوب‌ها را بدون اصلاح در روش‌های نگهداری افزایش دهد. استفاده از سخت چوب‌ها نیز به غیر از گونه‌های خاصی از آنها در حال افزایش است. سخت چوب‌ها عموماً محکم‌تر و پایدارتر از نرم چوب‌ها هستند. از نماهای چوبی اغلب در ساختمان‌های با ارتفاع کم تا متوسط استفاده میشود چون در ساختمان‌هایی با این ارتفاع مراقبت از نما آسان تر انجام میشود.
نمای سبز
توسعه شهرنشینی در سال‌های اخیر منجر به توجه بیشتر به ایجاد فضای سبز در فضاهای شهری به عنوان یک رویکرد پایدار برای بهبود اکولوژی و تغییرات آب و هوایی در محیط زیست، شده است. دیوارها و نماهای سبز یکی از راه حل‌هایی است که به همراه سقف‌های سبز برای افزایش مساحت فضای سبز شهرها اندیشیده شده است.
دیوار سبز دیواری است که یا به طور خود ایستا است یا بخشی از یک ساختمان است که به طور کامل یا بخشی از آن از گیاه پوشیده شده است. از فواید آن می‌توان به استفاده مجدد از آب، بهبود کیفیت هوا و کاربرد به عنوان مانع صوتی اشاره کرد. دیوارهای سبز معمولاً به دو شکل نمای سبز و دیوار زنده اجرا می‌شوند.